Nederland viert 80 jaar vrijheid

Amsterdam, 20 augustus 2024

Nederland viert 80 jaar vrijheid

Vanaf september 2024 tot en augustus 2025 herdenkt en viert Nederland 80 jaar vrijheid. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei pakt het lustrumjaar 80 jaar vrijheid groots aan met herdenkingen, vieringen en activiteiten. In het gehele land wordt stilgestaan bij de bevrijding van de Duitse bezetting door de militairen van de geallieerde landen en de hulp van het verzet. Nederland herdenkt de slachtoffers die daarbij vielen.

D-Day en de Slag om Normandië
6 juni 1944 is de geschiedenis ingegaan onder de legendarische naam D-Day. De dag van de geallieerde landingen op de stranden van Normandië. Het was het dramatische hoogtepunt van Operatie Overlord, het begin van de bevrijding van West-Europa. D-day was vooral een Brits-Amerikaanse en Canadese inspanning. Meer over de Slag om Normandië en eventuele schoolreizen naar Normandië lees je op www.werkweek.nl/DDay.

Bevrijding van België
Dit jaar in september is het exact 80 jaar geleden dat de geallieerde troepen België bevrijdden. De geallieerden trokken op verschillende plaatsen tegelijkertijd het land binnen. In tien dagen tijd slaagden ze erin om het grootste deel van België te bevrijden. De Duitsers waren echter helemaal niet van plan om op te geven. Op 16 december 1944 verraste Hitler vriend en vijand met een laatste aanval: het Ardennenoffensief of Battle of the Bulge. Zes weken lang werd er opnieuw hard gevochten, maar op 4 februari 1945 was ten slotte heel België bevrijd. In verschillende steden en gemeenten vinden er dan ook feestelijkheden en herdenkingen plaats ter ere van dit 80-jarig jubileum.

Bevrijding van Nederland
Het zuiden van Nederland werd bevrijd in het najaar van 1944. In september trokken de Amerikanen Zuid-Limburg binnen en werden de eerste Nederlandse gemeenten bevrijd. Vervolgens werd Operatie Market Garden ingezet. Het was een risicovol plan om in één keer de rivieren over te steken en zo Duitsland binnen te trekken, maar een gedeelte van Nederland zou hierbij dan ook bevrijd worden. De operatie duurde van 17 tot 25 september 1944 en eindigde in een Duitse overwinning in de Slag om Arnhem. Op dat moment was al een deel van Noord-Brabant, Limburg en Gelderland in geallieerde handen. Vanuit dit gebied bevrijdden de geallieerden in de maanden daarna de rest van Brabant en een groot deel van Limburg. In de herfst van 1944 werd het resterende deel van Nederland ten zuiden van de rivieren bevrijd. De bewoners van de andere Nederlandse provincies, die toen nog bezet waren, leden in die periode onder een hongerwinter. De unieke oorlogsgeschiedenis van Limburg is nog steeds overal zichtbaar in musea, bij monumenten en militaire begraafplaatsen en op vele andere plekken.

Educatie
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei wil jongeren kennis laten maken met de traditie van herdenken en vieren. Ze stimuleert het gesprek over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en over de betekenis van vrijheid en onvrijheid op school en in de thuisomgeving. Lees op www.4en5mei.nl/educatie over de door het Nationaal Comité 4 en 5 mei speciaal ontwikkelde lesmaterialen voor verschillende leeftijdscategorieën en opleidingsniveaus.

Holocausteducatie
Zoals hierboven omschreven wil het Nationaal Comité 4 en 5 mei met lesmaterialen de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog bij leraren en leerlingen onder de aandacht brengen. Naast het stimuleren van het gesprek dient ook de kennis over de Holocaust te worden verbeterd. De laatste jaren komen er steeds meer berichten dat leraren in de klas niet of amper over de Holocaust kunnen onderwijzen. Meerdere ministeries en de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) hebben daarom het ‘Nationaal Plan Versterking Holocausteducatie’ ontwikkeld. Het plan is gericht op het organiseren van acties in het onderwijs, vanuit musea en herinneringscentra en maatschappijbrede acties. Voor het plan is vanaf 2025 structureel € 1 miljoen extra beschikbaar gesteld. Het Joods Cultureel Kwartier biedt een training aan over Holocausteducatie voor leraren. Daarnaast maakt het doorgaans diepe indruk om authentieke locaties van de Holocaust te bezoeken, zoals kamp Westerbork. Door het organiseren van ontmoetingen en door kennisoverdracht kan Herinneringscentrum Kamp Westerbork een belangrijke bijdrage leveren aan Holocausteducatie. Daarom zet het plan in op het stimuleren van scholen om gedurende de schooltijd een voor de Holocaust gerelateerde locatie te bezoeken. Meer informatie over Holocausteducatie en educatiemateriaal lees je via www.holocausteducatie.nl en www.jck.nl/educatie/holocausteducatie.

Activiteiten door heel Nederland
Voor leerlingen/studenten is er in heel Nederland een uitgebreid aanbod van oorlogsmusea en bezienswaardigheden (zoals monumenten, erebegraafplaatsen en herinneringscentra). Daar kunnen jongeren een duidelijk beeld krijgen van wat er zich in de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld. Via www.tweedewereldoorlog.nl/musea/ vind je een breed scala aan interessante musea. De initiatiefnemers van deze speciale website over de Tweede Wereldoorlog zijn Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD), Netwerk Oorlogsbronnen, de Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45, de Oorlogsgravenstichting, de Stichting Liberation Route Europe en het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

80 jaar Auschwitz-Birkenau
De bevrijding van het Duitse Nazi-concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz krijgt op dit schoolreisplatform speciale aandacht. Die bevrijding vond plaats op 27 januari 1945. Het online artikel over de bevrijding van Auschwitz-Birkenau en over een culturele schoolreis naar Krakau lees je via www.werkweek.nl/steden/schoolreis-krakau-auschwitz/.

Met speciale dank aan het Nationaal Comité 4 en 5 mei (www.4en5mei.nl), Stichting Liberation Route Europe (www.liberationroute.com/nl), het ministerie van OCW en vfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg).